Economy and Management of Informatics and Telecommunication Systems

Δρ.Τριανταφύλλου Βασίλειος ¹, Καλογεράς Δημήτριος ²

¹ Αναπληρωτής καθηγητής, Προϊστάμενος του τμήματος Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων & Δικτύων. ² Μαθηματικός, Συνεργάτης του τμήματος ΤΕΣΥΔ

Περίληψη

Η ψηφιακή τεχνολογία είναι μέρος της κουλτούρας των σημερινών μαθητών οι οποίοι σαν αυριανοί πολίτες μιας ψηφιακής εποχής, διαισθάνονται τις αλλαγές που θα επιφέρει η ψηφιακή τεχνολογία στη λειτουργία της Δημοκρατίας. Στην ερευνητική αυτή εργασία αποτυπώνονται οι απόψεις των μαθητών για τις θετικές και αρνητικές συνέπειες στην αξιοποίηση της τεχνολογίας σε ένα σύστημα Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας (e-Democracy) και οι ανησυχίες τους όσον αφορά το νέο ρόλο του πολίτη στην ψηφιακή εποχή.

Εισαγωγή

Τα ζητήματα της Δημοκρατίας, παραμένουν διαχρονικά επίκαιρα από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα και τοποθετούνται στο επίκεντρο της Φιλοσοφίας και των Επιστημών. Η εμφάνιση του εθνικού κράτους και σήμερα της παγκοσμιοποίησης περιόρισε εκ των πραγμάτων τον άμεσο χαρακτήρα της Δημοκρατίας. Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας μπορεί να επαναφέρει την άμεση και ίση συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η δραστηριοποίηση των πολιτών μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας ενισχύει την ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επομένως η Ηλεκτρονική Δημοκρατία δεν εκφράζει απλά το ηλεκτρονικό μέσο διεκπεραίωσης της δημοκρατικής διαδικασίας, αλλά παραπέμπει στις αρχές της ισονομίας και ισοπολιτείας της Αθηναϊκής δημοκρατίας.

Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση και Ηλεκτρονική Δημοκρατία

Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση (e-Government) είναι η χρήση των τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στη δημόσια διοίκηση και στις υπηρεσίες σε συνδυασμό με οργανωτικές αλλαγές και νέες δεξιότητες για τη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών και των δημοκρατικών διαδικασιών, καθώς και την ενίσχυση της υποστήριξης στις πολιτικές του δημοσίου. Οι τέσσερις τομείς παρέμβασης για την υλοποίηση ενός συστήματος Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης είναι:

E-services: Ηλεκτρονική παροχή των κυβερνητικών πληροφοριών και των υπηρεσιών μέσω διαδικτύου.

E-management: Η χρήση της τεχνολογίας πληροφοριών για τη βελτίωση της διαχείρισης της διακυβέρνησης από τις επιχειρησιακές διαδικασίες μέχρι τη ροή των πληροφοριών μέσα από τα διακυβερνητικά γραφεία.

E-democracy: Η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας προκειμένου αυτά να χρησιμοποιηθούν στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος για να αυξηθεί η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

E-commerce: Οι πληρωμές για αγαθά και υπηρεσίες διαδικτύου.

Η Ηλεκτρονική δημοκρατία (e-democracy) είναι μέρος της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και προσδιορίζεται στη χρήση των τεχνολογιών ενημέρωσης και των στρατηγικών από δημοκρατικούς φορείς στις πολιτικές διαδικασίες των τοπικών κοινοτήτων, των κρατών/περιοχών, των εθνών και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. (Τριανταφύλλου, 2006).

Η χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας (ITCs) για την υποστήριξη δημοκρατικών διαδικασιών περιλαμβάνει την εκλογική διαδικασία, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, και την ηλεκτρονική συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική λήψη αποφάσεων.

Προβληματισμός

Οι πρόσφατες έρευνες για τη διάχυση των Τεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνίας (ΤΠΕ) (Καρούνος Θ., Γούσιου Λ., 2002) εκτιμούν ότι η διείσδυση της χρήσης του διαδικτύου στη χώρα μας φτάνει στο 25% του πληθυσμού. Η έρευνα του τμήματος Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων & Δικτύων του ΤΕΙ Μεσολογγίου, (παράρτημα Ναυπάκτου) δείχνει ότι η πρόσβαση των μαθητών στο διαδίκτυο φτάνει το 72%. (Τριανταφύλλου Β., Καλογεράς Δ., 2006). Αυτό σημαίνει ότι πλησιάζουμε στη δημιουργία της «κρίσιμης μάζας» πολιτών που είναι ικανή να στηρίζει ένα ποιοτικό άλμα στην χρήση των ΤΠΕ. Οι υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (e-Government) σήμερα αλλά και ένα σύστημα Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας (e-Democracy) αύριο, προαπαιτούν τον ενδυναμωμένο πολίτη (empowered citizen) για να λειτουργήσουν. Στην έρευνα αυτή μας οδήγησε ο προβληματισμός για το πώς αντιλαμβάνονται οι μαθητές, «αυριανοί πολίτες», την Ηλεκτρονική Δημοκρατία.

Ερευνητικά ερωτήματα

Τα ερευνητικά ερωτήματα που μας απασχόλησαν είναι: α) Πως αντιλαμβάνονται οι μαθητές την Ηλεκτρονική Δημοκρατία. β) Ποιες θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις βλέπουν σε αυτήν. γ) Ποιες προκλήσεις πιστεύουν ότι θα αντιμετωπίσει η εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος λειτουργίας της Δημοκρατίας.

Μεθοδολογία

Το δείγμα της έρευνάς μας είναι 700 μαθητές Γυμνασίου - Λυκείου ηλικίας 12 έως 20 ετών της περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Στους μαθητές δόθηκε ερωτηματολόγιο με 34 ερωτήσεις, κλειστού τύπου. Για τη διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ποσοτική προσέγγιση και τα στοιχεία που συλλέχθηκαν καταχωρήθηκαν σε βάση δεδομένων. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η ομαδοποίηση, ταξινόμηση, επεξεργασία και η στατιστική τους ανάλυση. Με την ποσοτική μέθοδο, η έρευνα γίνεται από τη σκοπιά του εξωτερικού παρατηρητή και αποφεύγεται η προκατάληψη του ερευνητή. Την έρευνα διενήργησε το τμήμα Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων & Δικτύων του ΤΕΙ Μεσολογγίου (παρ.Ναυπάκτου).

Παρουσίαση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

Α) Στο διάγραμμα 1 φαίνονται οι απαντήσεις των μαθητών στο ερώτημα «Τι από τα παρακάτω πιστεύετε ότι είναι Ηλεκτρονική Δημοκρατία», και η ταξινόμηση των απαντήσεων των μαθητών.

Διάγραμμα 1

α) Η ηλεκτρονική διάθεση και παροχή πληροφοριών από κρατικούς φορείς στους πολίτες. (e-Information) Η μονόδρομη σχέση της παροχής πληροφοριών από κρατικούς φορείς στους πολίτες είναι κυρίως λειτουργία της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση (e-Government) είναι η χρήση των ΤΠΕ στη δημόσια διοίκηση και στις υπηρεσίες σε συνδυασμό με οργανωτικές αλλαγές και νέες δεξιότητες για τη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών και των δημοκρατικών διαδικασιών, καθώς και για την ενίσχυση της υποστήριξης στις πολιτικές του δημοσίου. (Τριανταφύλλου, 2006).

β) Η χρήση της τεχνολογίας από δημοκρατικούς φορείς στις πολιτικές και στις διαδικασίες της διακυβέρνησης. Ηλεκτρονική Δημοκρατία (e-Democracy) είναι η χρήση των τεχνολογιών ενημέρωσης και των στρατηγικών από δημοκρατικούς φορείς στις πολιτικές διαδικασίες των τοπικών κοινοτήτων, των κρατών/περιοχών, των εθνών και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. (Τριανταφύλλου, 2006). Οι δημοκρατικοί φορείς ή τομείς περιλαμβάνουν τις κυβερνήσεις, τους βουλευτές, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις πολιτικές οργανώσεις και τους πολίτες/ψηφοφόρους. Η Ηλεκτρονική Δημοκρατία υποδηλώνει μεγαλύτερη και πιο ενεργή συμμετοχή των πολιτών μέσα από το διαδίκτυο, την κινητή τηλεπικοινωνία και άλλες τεχνολογίες στη σημερινή αντιπροσωπευτική δημοκρατία όπως και μέσω περισσότερο συμμετοχικών ή άμεσων μορφών συμμετοχής του πολίτη στην αντιμετώπιση των δημόσιων προκλήσεων (Steven Clift, 2000).

γ) Η Ηλεκτρονική ψηφοφορία και ηλεκτρονικές δημοσκοπήσεις που πραγματοποιούνται από την κυβέρνηση. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία (e-Voting) είναι το εργαλείο για την ευκολότερη άσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων των πολιτών που τους επιτρέπει να ψηφίζουν με ποιο βολικούς τρόπους μέσω κινητών συσκευών, του διαδικτύου ή της ψηφιακής τηλεόρασης. άλλα όχι το μοναδικό μέσο για την ενίσχυση της δημοκρατίας. Η ασφάλεια και η μυστικότητα της ψηφοφορίας αποτελούν ζητήματα για τα οποία οι συμμετοχή της τεχνολογίας ξεκινά από τη δημιουργία πρωτοκόλλων ψηφοφορίας, αλγορίθμων κρυπτογράφησης αλλά και δημιουργία δημοσίων βασικών υποδομών προκειμένου να είναι εγγυημένη η ιδιωτικότητα των πολιτών.

δ) Η Ηλεκτρονική επικοινωνία των πολιτών με κρατικούς φορείς. Η ηλεκτρονική επικοινωνία των πολιτών με κρατικούς φορείς είναι στοιχείο της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και έχει σκοπό να διευκολύνει τις συναλλαγές του πολίτη με το δημόσιο. Είναι η ανατροφοδότηση της πληροφόρησης που απαιτεί το κράτος από τον πολίτη και αναπτύσσεται σαν αμφίδρομη σχέση κράτους – πολιτών.

Β) Στο διάγραμμα 2 αποτυπώνονται οι απαντήσεις των μαθητών στο ερώτημα «Σε ποια από τα παρακάτω ζητήματα η αξιοποίηση τεχνολογιών Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα»

Διαγραμμα 2

1) Ταχύτερη και αξιόπιστη παροχή υπηρεσιών και πληροφοριών από τους κρατικούς φορείς. (Πληροφόρηση). Η παροχή υπηρεσιών και πληροφοριών από κρατικούς φορείς στους πολίτες είναι στοιχείο της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Η παροχή πληροφοριών από την κυβέρνηση στους πολίτες είναι μια μονόδρομη σχέση κατά την οποία η κυβέρνηση παράγει και παραδίδει πληροφορίες για χρήση από τους πολίτες και είναι το πρώτο βήμα της Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας.

Κυβέρνηση

Πολίτες

2) Συνεχής ανατροφοδότηση της κυβέρνησης με τις απόψεις των πολιτών. (Διαβουλεύσεις). Μια αμφίδρομη σχέση κατά την οποία οι πολίτες παρέχουν ανατροφοδότηση στην κυβέρνηση. Βασίζεται στον προγενέστερο καθορισμό από την κυβέρνηση, ποιών πολιτών οι απόψεις μελετώνται και απαιτείται να εφοδιαστούν με πληροφορίες.

Κυβέρνηση

Πολίτες

3) Αμεσότερη και μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. (Ενεργή συμμετοχή). Μια σχέση που βασίζεται στη συνεργασία με την κυβέρνηση, κατά την οποία οι πολίτες μετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Αναγνωρίζει ένα ρόλο για τους πολίτες στις προτάσεις για τις επιλογές πολιτικών και σχηματισμού του πολιτικού διαλόγου, παρόλο που την υπευθυνότητα για τις τελικές αποφάσεις ή τη διατύπωση των πολιτικών την έχει η κυβέρνηση.

Κυβέρνηση

Πολίτες

Οι ΤΠΕ έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν την ανάπτυξη εφαρμογών ηλεκτρονικής συμμετοχής (e-participation) οι οποίες αντιμετωπίζουν αυτές τις αλληλένδετες όψεις της πληροφόρησης, της διαβούλευσης και της συμμετοχής.

4) Ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και επομένως της ίδιας της Δημοκρατίας. Η δυνατότητα οραματισμού πολιτικών, η παροχή των μέσων στους πολίτες για τη συνεχή εποπτεία της κυβέρνησης, η εξισορρόπηση της δύναμης των ισχυρών οργανισμών, η αποφυγή της διαφθοράς, η ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών, έχουν μακροπρόθεσμο σκοπό της ενδυνάμωσης της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Απώτερος σκοπός όμως της Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας είναι η οικοδόμηση μιας συνεχούς κυβέρνησης μέσα από: α) την παραγωγή περισσότερο ποιοτικών πολιτικών. β) την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την επίτευξη αποδοχής των πολιτικών. γ) τη συμμετοχή στην ευθύνη για την επιλογή και διαμόρφωση πολιτικών.

Γ) Στο διάγραμμα 3 καταγράφονται οι απόψεις των μαθητών στο ερώτημα «Σε ποια από τα παρακάτω ζητήματα η αξιοποίηση τεχνολογιών Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες».

Διάγραμμα 3

α) Η δημιουργία του απρόσωπου ηλεκτρονικού πολίτη και του ηλεκτρονικού κράτους. Η έλλειψη ταυτότητας μπορεί να ξεπεραστεί με το σχεδιασμό της τεχνολογίας ώστε να υποστηρίζει ένα άτομο να δραστηριοποιηθεί ενεργά, δίνοντας του τα ηλεκτρονικά μέσα για να βρίσκει άλλα άτομα με τα οποία να μοιράζεται μια κοινή άποψη η οποία θα μπορούσε να αναπτυχθεί. Υπάρχει ανάγκη για επανασχεδιασμό και υλοποίηση των on line chat rooms και forum, σε εικονικούς δημόσιους χώρους, όπου η φωνή ενός ατόμου εξελίσσεται σε φωνή μια κοινότητας.

β) Η διαίρεση των πολιτών σε «ψηφιακούς» και «παραδοσιακούς. Ο κίνδυνος της «ψηφιακής διαίρεσης» μεταξύ των ‘‘πληροφοριακά’’ εχόντων και των ‘‘μη κατεχόντων’’ (‘haves’ and ‘haves-not’) δηλαδή μεταξύ μιας πληροφοριακά προνομιούχας τάξης και μιας ‘‘πληροφοριακής υπο-τάξης’’ (‘informational under-class’) είναι προφανής. (Μπουντουρίδης, 2001). Σύμφωνα με τον Jan Van Dijk (2000) τα τέσσερα εμπόδια πρόσβασης που παράγουν αυτές τις ανισότητες είναι: (1) έλλειψη βασικών δεξιοτήτων και ‘φόβος των υπολογιστών’ (2) στέρηση πρόσβασης σε υπολογιστές και δίκτυα, (3) ανεπαρκής φιλικότητα πληροφοριακών συστημάτων προς τον χρήστη και (4) ανεπαρκείς και άνισα κατανεμημένες ευκαιρίες χρήσης.

γ) Η χρήση της τεχνολογίας από την κυβέρνηση για να διαμορφώνει την πολιτική της. Η διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικών μοιάζει σαν ένα κύκλο δραστηριοτήτων ο οποίος περιλαμβάνει ετοιμασία, εφαρμογή, και αξιολόγηση. Τα αποτελέσματα ανατροφοδοτούνται στην ατζέντα για το σχεδιασμό/επανασχεδιασμό πολιτικών. Η παροχή πληροφοριών, η διαβούλευση και η συμμετοχή λειτουργούν σε κάθε στάδιο του κύκλου διαμόρφωσης πολιτικής. Παρακάτω παρατίθενται τα πέντε στάδια της διαμόρφωσης πολιτικών που είναι βασισμένα σε συζητήσεις των εκπροσώπων του “UK Cabinet Office” και του “Office of the E Envoy”. Με τον ορισμό αυτών των σταδίων, είναι εφικτός ο διάλογος μεταξύ των χωρών για το σχεδιασμό και την καταλληλότητα της τεχνολογίας μέσα από τη διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικών και τις κοινές εμπειρίες τους.

Διάγραμμα (α)

δ) Η αδυναμία ανταπόκρισης της κυβέρνησης και λόγω αυτής στη συρρίκνωση της συμμετοχής. (Το πρόβλημα της κλίμακας). Ο Fishkin (1995) εξέφρασε την άποψη ότι είναι αδύνατο να μετακινηθεί η ενεργή δραστηριοποίηση των πολιτών από το δήμο, και τα τοπικά ζητήματα σε ένα διεθνή χώρο συνάντησης. Ένας χώρος ενός εκατομμυρίου ανθρώπων δημιουργεί συνθήκες για λογική αδιαφορία”. Υπό τέτοιες συνθήκες η γνώμη ενός μεμονωμένου ατόμου, είναι πολύ πιθανό να μην υπολογιστεί στο τελικό αποτέλεσμα. Καταλήγει λέγοντας πως “Είναι απλώς ακόμη μια κατάσταση για τα άτομα, όπου θα νιώσουν χαμένοι στην πολιτική της μαζικής κοινωνίας”. Από την πλευρά των κυβερνήσεων, η πρόκληση έγκειται, στο πως μπορούν να ακούσουν και να αποκριθούν σε κάθε άτομο. Η πρόκληση είναι μεγάλη ,ακόμα και σε τοπικό επίπεδο Η ενίσχυση των on line κοινοτήτων και η ανάπτυξη εργαλείων βασισμένων στην ηλεκτρονική δραστηριοποίηση της κοινότητας αποτελεί ένα μελλοντικό δρόμο. Είναι αναγκαία η καταγραφή των αντιλήψεων των κοινοτήτων και των αναγκών για να σχεδιαστεί η ηλεκτρονική δραστηριοποίηση ανάλογα με τον τύπο της κάθε κοινότητας.

Δ) Στο διάγραμμα 4 φαίνονται οι απόψεις των μαθητών στο ερώτημα «Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ηλεκτρονική Δημοκρατία»

Διάγραμμα 4

α) Η ανάπτυξη της τεχνολογίας να είναι προσβάσιμη από όλους. Δύο από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη δυνατότητα πρόσβασης των μαθητών σήμερα στο διαδίκτυο σύμφωνα με την έρευνα του ΤΕΣΥΔ (2006) και τη χρήση συγκεκριμένων υπηρεσιών του, πέρα από την αναζήτηση πληροφοριών και την ψυχαγωγία, είναι το επίπεδο μόρφωσης-σπουδών των γονέων και η περιοχή στην οποία κατοικούν. Οι παράγοντες αυτοί αποτυπώνουν και τη δυνατότητα πρόσβασης των γονέων των μαθητών. Μεγαλύτερη δυνατότητα χρήσης του διαδικτύου φαίνεται να έχουν οι μαθητές των οποίων οι γονείς έχουν ανώτερο επίπεδο σπουδών. Οι μαθητές που είναι κάτοικοι των πόλεων φαίνεται επίσης να έχουν αυξημένη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο. Οι μαθητές αυτοί έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο κυρίως από το σπίτι. Το σχολείο μπορεί να καλύψει αυτές τις διαφορές μιας και από τα εργαστήρια πληροφορικής μπορούν να έχουν δυνατότητα πρόσβασης όλοι οι μαθητές. (Τριανταφύλλου, 2006)

β) Η ηλεκτρονική δραστηριοποίηση των πολιτών. Υπάρχει επίσης η πρόκληση της δραστηριοποίησης των νέων, αυριανών πολιτών, σε ένα σύστημα Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας. Ο σχεδιασμός των συστημάτων ηλεκτρονικής δραστηριοποίησης είναι πολύ σημαντικός για την επιτυχή δραστηριοποίηση των νέων και την εκπαίδευση τους στην δημοκρατική λήψη αποφάσεων. Οι νέοι έχουν συνηθίσει στη χρήση της τεχνολογίας, σε on line ψηφοφορίες, chat rooms και ενδεχομένως στην ηλεκτρονική έκφραση των απόψεών τους. Η πρόκληση είναι να σχεδιαστεί η τεχνολογία με τέτοιο τρόπο που να υποστηρίζει την ανταλλαγή απόψεων και διευκολύνει την απόκριση από νέους ανθρώπους, ώστε να μπορούν να συσχετίσουν τις απόψεις τους.

γ) Η εξοικείωση των πολιτών με τους νέους τρόπους συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων. Η πρόκληση έγκειται στο πως να ετοιμαστούν οι ΤΠΕ για να ενθαρρύνουν και να εξοικειώσουν τους πολίτες στον προβληματισμό για δημόσια θέματα, στο να ακούν και να μετέχουν σε μια σειρά ζητημάτων. Καταδεικνύεται έτσι μια ανάγκη για αποδεκτή και κατανοητή πληροφορία που να δίνει το έναυσμα για διάλογο και ανάπτυξη απόψεων μέσω εργαλείων, όπως τα διαλογικά φόρουμ. Η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει στην επανατόνωση του δημόσιου λόγου, και συνεπώς στην ενδυνάμωση της συμμετοχής στη δημοκρατική διαδικασία. Μπορούν να αναπτυχθούν εργαλεία με τη χρήση των ΤΠΕ για την υποστήριξη της ενεργής συμμετοχής των πολιτών. Τέτοια εργαλεία θα προσέφεραν τη δυνατότητα στους νέους να βιώσουν και να κατανοήσουν τη συλλογική λήψη αποφάσεων.

δ) Η προσαρμογή των κυβερνήσεων στη διαμόρφωση πολιτικής. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να αποκτήσουν οι κυβερνήσεις ολική άποψη για τον κύκλο ζωής της λήψης αποφάσεων και να υιοθετήσουν σαφείς διαδικασίες για τη δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών μέσω των ΤΠΕ, με ότι συνεπάγεται αυτή, σεβασμό στην πληροφόρηση, τη συμμετοχή ,την ανάλυση, την παροχή ανατροφοδότησης και την αξιολόγηση. Η γνώση σε κάθε στάδιο της λήψης αποφάσεων θα πρέπει να γίνεται διαθέσιμη για τα άλλα στάδια της διαδικασίας, έτσι ώστε να επιτρέπουν να διατυπώνονται καλύτερα οι πολιτικές και να ενημερώνονται καλύτερα οι πολίτες. Για να εκμεταλλευτούν πλήρως το πλεονέκτημα του πλούτου εμπειρίας που οι πολίτες μεθοδεύουν συνολικά, θα πρέπει να λάβουν υπόψη όλη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και όχι μεμονωμένες αποφάσεις. Η πρόκληση δεν είναι μόνο η υιοθέτηση της ηλεκτρονικής δραστηριοποίησης, αλλά η εξασφάλιση ηλεκτρονικής ανάλυσης και ηλεκτρονικής ανατροφοδότησης.

Συμπεράσματα

Υπάρχει ένας αριθμός συμμετεχόντων στην ηλεκτρονική δραστηριοποίηση όπως είναι οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, οι κυβερνητικοί υπεύθυνοι για την υλοποίηση πολιτικών και οι πολίτες οι οποίοι χρειάζεται να εισαχθούν στον κόσμο των νέων τεχνολογιών και διαδικασιών. Πολλές από τις προκλήσεις του μέλλοντος δεν είναι αυστηρά τεχνολογικής φύσης αλλά περισσότερο κοινωνικοοικονομικής. Χρειάζεται να αναπτυχθούν πλαίσια για την υποστήριξη των ηλεκτρονικών συστημάτων δραστηριοποίησης, έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα οργανωτικά και πολιτιστικά εμπόδια τα οποία σχετίζονται με την εισαγωγή νέων τρόπων λειτουργίας της Δημοκρατίας.

Βιβλιογραφία

Ελληνόγλωσση

Δερτούζος, Μ,. (1997). Τι μέλλει γενέσθαι: Πως ο νέος κόσμος της πληροφορίας θα αλλάξει τη ζωή μας, Αθήνα: Λιβάνη.

Κοτζιάς, Ν. (1998). Εισαγωγή του Brown D. Η δικτατορία στον κυβερνοχώρο, Αθήνα: Καστανιώτη 1998.

Λαζακίδου, Α. & Λαζακίδου, Γ. (2004). Νέες δυνατότητες & προοπτικές στην κοινωνία των πληροφοριών, Αθήνα: Κλειδάριθμος.

Μπουντουρίδης, Μ. (2001). Οι πολιτικές των νέων μέσων των Τεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνίας, (Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο: Η ψηφιακή πρόκληση: ΜΜΕ και Δημοκρατία). Αθήνα.

Νεγρεπόντης, Ν. (1996). Ψηφιακός κόσμος, Αθήνα: Καστανιώτη.

Τριανταφύλλου, Β. (2006). Υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

ru6.cti.gr/broadband/el/ekdhloseis/ agrinio_5_11_05/triantafilou.ppt

Ξενόγλωσση

Alstyne, M. van, & Brynjolfsson, E. (1996). Electronic communities: Global village or cyberbalkans? Proceedings of the International Conference on Information Systems. Cleveland, OH (December 15-18, 1996).

Bellamy, C., & Taylor, J. (1998). Governing in the Information Age. London: Open University Press.

Bryan, C., Tsagarousianou, R., & Tambini, D. (1998). Electronic democracy and the civic networking movement in context. In R. Tsagarousianou, D. Tambini & C. Bryan (eds.), Cyberdemocracy: Technology, Cities and Civic Networks. London and New York: Routledge.

Coleman, S. (2001). The transformation of citizenship? In B. Axford & R. Huggins (eds.), New Media and Politics. London: Sage Publications.

Dutton, W.H. (1996). Information and Communication Technologies: Visions and Realities. Oxford: Oxford University Press.

Dutton, W.H. (1999). Society on the Line: Information Politics in the Digital Age. Oxford: Oxford University Press.

Escobar, A. (1999). Gender, place and networks: A political ecology of cyberculture. In W. Harcourt (ed.), Women@Internet: Creating New Cultures in Cyberspace. London: Zed Books.

Frissen, P. (1997). The virtual state: Postmodernisation, informatisation and public administration. In B.D. Loader (ed.), The Governance of Cyberspace. London and New York: Routledge.

Gutstein, D. (1999). How the Internet Undermines Democracy, Canada, Stoddard.

Haddon, L. (2000). Social exclusion and information and communication technologies. New Media & Society, vol. 2, no. 4, pp. 387-406.

Haddon, L., & Silverstone, R. (1996). Information and communication technologies and the young elderly. SPRU/CICT Report Series No. 13, Falmer, University of Sussex.

Hague, B. and Loader, B. (1999). Digital Democracy: Discourse and Decision Making in the Information Age. London and New York: Routledge.

Hill, Kevin & Hughes John. (1998). Cyberpolitics, Citizen Activism in the Age of the Internet. Oxford, Rowman & Littlefield Publishers.

Jankowski, N., & van Selm, M. (2000). The promise and practice of public debate in cyberspace. In K.L. Hacker & J. van Dijk (eds.), Digital Democracy: Issues of Theory and Practice. London: Sage Publications.

Kennard, W.E. (2000). Building New Crossroads for the Information Age. Remarks of the US FCC Chairman before the Budapest Business Journal Conference (Budapest, Hungary, December 4, 2000).http://www.fcc.gov/Speeches/Kennard/ 2000/spwek027.html

Kersting, N., and Baldersheim, H. (2004). Electronic Voting and Democracy: A Comparative Analysis. New york: Palgrave Macmillan.

McChesney, R. (1999). Rich Media Poor Democracy: Communication Politics in Dubious Times. Urbana and Chicago: University of Illinois Press.

Raab, C.D. (1997). Privacy, democracy, information. In B.D. Loader (ed.), The Governance of Cyberspace. London and New York: Routledge.

Sarikakis, K., & Terzis, G. (2000). Pleonastic exclusion in the European Information Society. Telematics and Informatics, vol. 17, no. 1, pp. 105-128.

Silverstone, R., & L. Haddon (1996). Design and the domestication of information and communication technologies: Technical change and everyday life. In R. Mansell & R. Silverstone (eds.), Communication by Design: The Politics of Information and Communication Technologies. Oxford & New York: Oxford University Press.

Simitis, S. (1987). Reviewing privacy in an Information Society. University of Pennsylvania Law Review, vol. 135, pp. 707-746.

Stegbauer, C. (1995). Electronic Mail and Organisation: Partizipation, Mikropolitik and soziale Integration von Kommunikationsmedien, Göttingen.

Van de Donk, W., & Tops, P. (1992). Information and democracy: Orwell or Athens? Information and the Public Sector, 2, 169-196.

Van Dijk, J. (2000). Widening information gaps and policies of prevention. In K.L. Hacker & J. van Dijk (eds.), Digital Democracy: Issues of Theory and Practice. London: Sage Publications.

Tang, P. (1997). Multimedia information products and services: A need for ‘cybercops’? In B.D. Loader (ed.), The Governance of Cyberspace. London and New York: Routledge.

Taylor, J.A., Bellamy, C., Raab, C., Dutton, W.H., & Peltu, M. (1996). Innovation in public service delivery. In W.H. Dutton (1996) (eds.), Information and Communication Technologies – Visions and Realities. Oxford: Oxford University Press.

Tsagarousianou, R. (1998). Cyberdemocracy: Technology, Cities and Civic Networks. London, Routledge.

Woolgar, S. (1991). Configuring the user: The case of usability trials. In J. Law (ed.), A Sociology of Monsters: Essays on Power, Technology and Domination. London & New York: Routledge.

Διαγράμματα της έρευνας